Vì sao trang phục phòng sạch lại quan trọng?

Trong môi trường phòng sạch điện tử, đặc biệt là bán dẫn và vi mạch, những linh kiện có kích thước chỉ vài nanomet cực kỳ nhạy cảm với bụi và tĩnh điện. Theo nghiên cứu, con người có thể phát tán hàng triệu hạt bụi nhỏ mỗi phút khi di chuyển hoặc thao tác, kể cả trong điều kiện làm việc bình thường. Những hạt bụi này, dù chỉ 0,3–0,5 micron, cũng đủ để làm chập mạch, gây lỗi hiển thị hoặc làm giảm tuổi thọ linh kiện.

Ngoài bụi, tĩnh điện sinh ra từ quần áo, tóc hoặc chuyển động cơ thể có thể phóng ra điện áp lên đến hàng ngàn volt, vượt xa khả năng chịu đựng của vi mạch. Một cú phóng tĩnh điện vô hình với mắt thường có thể phá hỏng cả lô sản phẩm trị giá hàng chục ngàn USD. Vì vậy, việc chỉ đầu tư hệ thống lọc khí hay panel chất lượng cao thôi là chưa đủ, nếu yếu tố con người là nguồn gây ô nhiễm lớn nhất lại không được kiểm soát.

Trang phục phòng sạch chính là “lá chắn” trung gian giúp giảm thiểu nguy cơ này. Vật liệu đặc thù chống tĩnh điện giúp phân tán điện tích an toàn, trong khi thiết kế kín toàn thân hạn chế tối đa bụi, vi sinh thoát ra từ người mặc. Khi được sử dụng đúng cách, trang phục phòng sạch không chỉ bảo vệ sản phẩm mà còn bảo vệ chính nhân viên khỏi hóa chất hoặc tác nhân nguy hiểm trong môi trường sản xuất.

Tóm lại, trang phục phòng sạch không phải là phụ kiện tùy chọn mà là một phần bắt buộc trong quy trình kiểm soát chất lượng, quyết định trực tiếp đến độ tin cậy của dây chuyền sản xuất điện tử hiện đại.

>>> Tìm hiểu thêm về: Thiết bị và giải pháp cần có trong phòng sạch điện tử (Phần 1)

Tiêu chí lựa chọn trang phục phòng sạch

1. Chất liệu chống tĩnh điện

Trong ngành điện tử và bán dẫn, tĩnh điện là “kẻ thù vô hình” gây hư hỏng linh kiện. Vì vậy, trang phục phòng sạch phải được làm từ vải polyester kết hợp sợi carbon hoặc sợi dẫn điện. Loại vải này giúp phân tán điện tích nhanh chóng ra môi trường, ngăn hiện tượng phóng điện đột ngột. Độ bền và tính ổn định của vải chống tĩnh điện cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả lâu dài, đặc biệt trong môi trường sản xuất liên tục.

2. Thiết kế hạn chế phát sinh bụi

Bên cạnh chất liệu, thiết kế kín là yếu tố then chốt. Trang phục cần che phủ toàn bộ cơ thể, bao gồm mũ trùm đầu, khẩu trang, găng tay và giày chuyên dụng. Các đường may phải mịn, hạn chế xơ vải, đồng thời khóa kéo thường được thiết kế dạng ẩn để giảm bám bụi. Một số loại cao cấp còn có cấu trúc chống rò rỉ hạt bụi tại các điểm khớp nối, giúp duy trì mức độ sạch theo tiêu chuẩn ISO Class 5–7.

>>> Tìm hiểu thêm về: Vai trò của buồng khí Airshower và hệ thống lọc không khí trong phòng sạch điện tử

3. Thoải mái cho người mặc

Nhân viên thường phải làm việc nhiều giờ liền trong phòng sạch điện tử, vì vậy trang phục cần nhẹ, thoáng khí nhưng vẫn đảm bảo tính bảo vệ. Vải có khả năng điều hòa nhiệt và thoát ẩm tốt giúp giảm cảm giác bí bách, tăng năng suất làm việc. Ngoài ra, quần áo phải thiết kế linh hoạt, không hạn chế vận động, để nhân viên dễ dàng thao tác với thiết bị chính xác trong dây chuyền sản xuất.

4. Dễ vệ sinh và tái sử dụng

Trang phục phòng sạch có thể được tái sử dụng nhiều lần nếu chất liệu đạt chuẩn. Doanh nghiệp cần chọn loại vải chịu được quá trình giặt chuyên dụng bằng nước khử ion hoặc dung dịch trung tính, mà không làm giảm khả năng chống tĩnh điện hay tính năng hạn chế phát tán bụi. Điều này giúp giảm chi phí lâu dài, đồng thời duy trì sự ổn định trong kiểm soát môi trường phòng sạch điện tử.

Các loại trang phục phòng sạch phổ biến

1. Quần áo nguyên bộ (Coverall)

Coverall là dạng trang phục phòng sạch che kín toàn thân từ đầu đến chân, thường kết hợp với mũ trùm, khẩu trang, găng tay và giày chống tĩnh điện. Đây là lựa chọn bắt buộc trong các phòng sạch điện tử có yêu cầu nghiêm ngặt, đặc biệt từ ISO Class 5 trở lên. Ưu điểm lớn của coverall là khả năng ngăn chặn tối đa sự phát tán hạt bụi và vi sinh từ cơ thể con người, đồng thời hỗ trợ duy trì chênh áp ổn định khi có sự di chuyển trong phòng sạch điện tử.

2. Áo choàng (Smock/Lab coat)

Smock hay áo choàng phòng sạch thường được sử dụng trong những khu vực có yêu cầu kiểm soát ở mức vừa phải như phòng sạch ISO Class 7–8 hoặc các khu vực phụ trợ. Loại trang phục này chủ yếu giúp hạn chế sự rơi rụng bụi, tóc hoặc xơ vải từ quần áo thông thường. Với thiết kế nhẹ, dễ mặc và chi phí thấp hơn coverall, áo choàng thường được dùng trong giai đoạn chuẩn bị vật liệu, kiểm tra sản phẩm hoặc khi nhân viên không tiếp xúc trực tiếp với dây chuyền sản xuất nhạy cảm.

3. Trang phục và phụ kiện bổ trợ

Ngoài quần áo chính, phòng sạch điện tử còn yêu cầu hệ thống trang phục bổ trợ đồng bộ gồm:

• Găng tay chống tĩnh điện (ESD gloves): Làm từ vật liệu đặc biệt giúp ngăn truyền điện tích từ tay người sang linh kiện.

• Giày hoặc ủng phòng sạch (ESD shoes/boots): Giúp phân tán điện tích xuống sàn, bảo vệ chip và vi mạch.

• Khẩu trang & kính bảo hộ: Ngăn giọt bắn, hơi thở và bụi mịn từ đường hô hấp, đồng thời bảo vệ nhân viên khi làm việc với hóa chất hoặc ánh sáng mạnh.

Những phụ kiện này có vai trò không kém phần quan trọng, vì chúng giúp tạo thành lớp bảo vệ hoàn chỉnh và đảm bảo rằng con người, nguồn phát sinh hạt bụi lớn nhất được kiểm soát hiệu quả trong toàn bộ môi trường phòng sạch.

>>> Tìm hiểu thêm về: Tiêu chí quan trọng trong phòng sạch điện tử sản xuất chip

Quy trình sử dụng và bảo quản trang phục phòng sạch

Trang phục phòng sạch chỉ phát huy hiệu quả khi được sử dụng đúng quy trình và bảo quản đúng cách. Nếu mặc không đúng, giặt sai phương pháp hoặc tái sử dụng khi đã hư hỏng, nguy cơ ô nhiễm và hỏng hóc linh kiện vẫn có thể xảy ra.

• Mặc trong phòng thay đồ chuyên dụng: Nhân viên cần thay đồ tại khu vực airlock hoặc phòng thay đồ riêng biệt, nơi có kiểm soát độ sạch. Trước khi mặc, phải rửa tay, đeo găng và tuân thủ thứ tự mặc từ trong ra ngoài (giày – coverall – găng tay – khẩu trang – kính). Điều này giúp hạn chế hạt bụi từ cơ thể lọt vào trang phục.

• Quy trình giặt và vệ sinh định kỳ: Trang phục phòng sạch không thể giặt như quần áo thông thường. Chúng cần được giặt bằng nước khử ion (DI water) hoặc dung dịch chuyên dụng trong cơ sở có thiết bị xử lý đạt chuẩn ISO. Quá trình giặt phải đảm bảo không làm mất khả năng chống tĩnh điện hay tính năng kiểm soát bụi của vải.

• Bảo quản trong môi trường sạch: Sau khi giặt và sấy, trang phục phòng sạch phải được đóng gói, lưu trữ trong túi hoặc tủ chuyên dụng, tránh tiếp xúc với không khí thường. Việc bảo quản sai cách có thể khiến trang phục hấp thụ bụi hoặc ẩm, mất tác dụng bảo vệ.

• Không tái sử dụng khi hư hỏng hoặc nhiễm bẩn: Bất kỳ trang phục nào có dấu hiệu rách, mất độ kín, hoặc bị nhiễm hóa chất đều phải loại bỏ ngay. Việc tái sử dụng có thể gây rủi ro lớn cho dây chuyền sản xuất, đặc biệt trong các nhà máy bán dẫn và vi mạch.

Một quy trình nghiêm ngặt từ mặc – giặt – bảo quản – loại bỏ chính là chìa khóa để đảm bảo trang phục phòng sạch duy trì hiệu quả lâu dài, góp phần giữ vững độ sạch cho môi trường sản xuất.

>>> Tìm hiểu thêm về: FFU trong phòng SMT: Cấu tạo, Nguyên lý hoạt động và Cách lựa chọn hiệu quả

Vietnamcleanroom (VCR) chuyên cung cấp thiết bị phòng sạch và trang phục phòng sạch

Trang phục phòng sạch không chỉ là “bộ đồng phục” mà còn là lớp bảo vệ sống còn trong sản xuất điện tử. Việc lựa chọn đúng chất liệu, thiết kế phù hợp và nhà cung cấp uy tín sẽ giúp doanh nghiệp duy trì độ sạch, bảo vệ sản phẩm và tối ưu vận hành.

Vietnamcleanroom (VCR) hiện cung cấp đầy đủ các dòng trang phục phòng sạch và thiết bị liên quan. Tất cả sản phẩm đều đạt chuẩn quốc tế, chất liệu bền, dễ vệ sinh và đáp ứng nhiều cấp độ phòng sạch khác nhau. Với giải pháp từ VCR, các nhà máy điện tử có thể yên tâm đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe, giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả sản xuất.