Trong một nhà máy sản xuất chip điện tử, chỉ một hạt bụi nhỏ cũng có thể khiến bảng mạch trị giá hàng triệu đồng trở thành phế phẩm. Ngược lại, trong sản xuất thực phẩm, chỉ cần môi trường không đảm bảo vệ sinh, sản phẩm có thể gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng. Đó là lý do các ngành này phải sử dụng những loại phòng sạch khác nhau, được thiết kế và vận hành theo những tiêu chuẩn riêng biệt.

Phòng sạch điện tử là gì?

Phòng sạch điện tử (cleanroom electronics) là không gian sản xuất hoặc nghiên cứu được thiết kế đặc biệt để đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về độ sạch không khí, nhiệt độ, độ ẩm và các yếu tố môi trường khác nhằm bảo vệ các linh kiện và thiết bị điện tử nhạy cảm trong quá trình sản xuất.

Trong lĩnh vực điện tử, các linh kiện như chip, mạch in (PCB), cảm biến và các thiết bị thu nhỏ rất dễ bị ảnh hưởng bởi bụi bẩn, tĩnh điện hay vi sinh vật dù là rất nhỏ. Vì vậy, phòng sạch điện tử phải loại bỏ tối đa các hạt bụi, hơi ẩm, và kiểm soát chặt chẽ nhiệt độ, độ ẩm, áp suất không khí để duy trì điều kiện sản xuất lý tưởng.

Thông thường, phòng sạch điện tử sẽ áp dụng các cấp độ sạch theo tiêu chuẩn ISO 14644, từ ISO Class 1 (sạch nhất) đến ISO Class 8. Ví dụ, nhà máy sản xuất bán dẫn có thể yêu cầu phòng sạch đạt ISO Class 1 hoặc 2, trong khi các quy trình lắp ráp thiết bị điện tử đơn giản hơn có thể sử dụng phòng sạch ISO Class 7 hoặc 8.

Đặc điểm nổi bật của phòng sạch điện tử:

• Kiểm soát bụi và hạt lơ lửng cực kỳ nghiêm ngặt, thậm chí loại bỏ cả những hạt cực nhỏ chỉ vài nanomet.

• Hệ thống lọc khí HEPA/ULPA chất lượng cao.

• Kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm chính xác để tránh ảnh hưởng tới tính chất vật lý của linh kiện.

• Thiết kế chống tĩnh điện nhằm bảo vệ các linh kiện nhạy cảm.

• Áp suất chênh lệch giữa các khu vực nhằm ngăn chặn ô nhiễm từ môi trường bên ngoài.

>>> Tìm hiểu về: Thi công phòng sạch điện tử chuẩn ISO, các tiêu chuẩn, ứng dụng và lợi ích khi đầu tư phòng sạch điện tử (Phần 1)

Phòng sạch thực phẩm là gì?

Phòng sạch thực phẩm cũng là một không gian kiểm soát môi trường nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trong quá trình sản xuất, chế biến và đóng gói. Tuy nhiên, các tiêu chuẩn và yêu cầu của phòng sạch thực phẩm tập trung vào việc ngăn ngừa sự xâm nhập của vi khuẩn, nấm mốc, bụi bẩn và các tác nhân gây ô nhiễm có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và an toàn của thực phẩm.

Phòng sạch thực phẩm thường áp dụng các tiêu chuẩn như HACCP, ISO 22000, FSSC 22000, và các quy định vệ sinh an toàn thực phẩm quốc gia. Mức độ kiểm soát vệ sinh trong phòng sạch thực phẩm cũng rất nghiêm ngặt nhưng tập trung nhiều vào kiểm soát vi sinh vật và điều kiện lưu trữ, bảo quản.

Đặc điểm nổi bật của phòng sạch thực phẩm:

• Kiểm soát vi sinh vật, nấm mốc, vi khuẩn là ưu tiên hàng đầu.

• Áp dụng các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm như HACCP, ISO 22000.

• Kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm phù hợp để bảo quản thực phẩm.

• Vật liệu xây dựng và thiết bị phải dễ vệ sinh, không tạo ra bụi hoặc chất gây ô nhiễm.

• Áp suất phòng thường được thiết kế sao cho không khí sạch không bị lẫn với khu vực có nguy cơ ô nhiễm.

>>> Tìm hiểu thêm về: Thiết kế phòng sạch điện tử - Giải pháp thi công tối ưu từ Vietnamcleanroom

Phòng sạch điện tử và phòng sạch thực phẩm khác nhau thế nào?

>>> Tìm hiểu thêm về: Phòng sạch điện tử là gì? (Phần 1)

Vai trò thiết yếu của phòng sạch điện tử và phòng sạch thực phẩm trong sản xuất

Phòng sạch điện tử và phòng sạch thực phẩm đều là các môi trường kiểm soát nghiêm ngặt các yếu tố như bụi, vi sinh vật, nhiệt độ, độ ẩm nhằm đảm bảo quy trình sản xuất đạt chất lượng cao và an toàn tuyệt đối. Tuy nhiên, do đặc thù khác biệt của từng ngành, yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật, cấp độ sạch, vật liệu sử dụng, thiết bị và quy trình vận hành cũng có sự khác nhau rõ rệt.

Phòng sạch điện tử tập trung kiểm soát tiểu phân siêu nhỏ để bảo vệ linh kiện nhạy cảm, trong khi phòng sạch thực phẩm chú trọng khử trùng và ngăn ngừa ô nhiễm vi sinh nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Việc hiểu và áp dụng đúng các tiêu chuẩn phòng sạch tương ứng sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro sản xuất, tăng tính cạnh tranh trên thị trường, đồng thời đáp ứng các quy định pháp lý và tiêu chuẩn quốc tế.

Do đó, doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ lưỡng đặc thù sản phẩm và quy trình để lựa chọn, thiết kế và vận hành phòng sạch phù hợp nhất, từ đó nâng cao hiệu suất sản xuất và đảm bảo an toàn cho khách hàng.