1. Vai trò của ánh sáng trong khu vực kiểm tra điện tử

Ánh sáng là yếu tố then chốt trong mọi hoạt động kiểm tra, giám định và phát hiện lỗi trong ngành điện tử - đặc biệt ở các công đoạn kiểm tra bo mạch (PCB), linh kiện vi mô, solder joint hoặc phát hiện khuyết tật bề mặt. Chỉ cần ánh sáng thiếu hoặc sai tiêu chuẩn, chất lượng kiểm tra có thể sai lệch nghiêm trọng.

Tại sao ánh sáng lại quan trọng?

• Tăng độ chính xác khi kiểm tra lỗi: Kỹ thuật viên cần đủ ánh sáng để nhìn rõ mối hàn, vết nứt, lệch linh kiện hoặc khuyết tật nhỏ trên bảng mạch.
• Hạn chế mỏi mắt - tăng năng suất: Ánh sáng phù hợp giúp giảm căng thẳng thị giác, giúp nhân viên kiểm tra làm việc hiệu quả trong thời gian dài.
• Giảm tỷ lệ sai số - tăng độ tin cậy: Ánh sáng không đạt chuẩn dễ khiến kỹ thuật viên bỏ sót lỗi nhỏ hoặc đánh giá sai tình trạng linh kiện.

Hệ quả khi ánh sáng không đạt chuẩn

Xem thêm: Hướng dẫn lựa chọn trang phục phòng sạch cho nhà máy điện tử

2. Các yếu tố kỹ thuật cần lưu ý khi thiết kế chiếu sáng

Để đảm bảo hiệu quả kiểm tra trong nhà máy điện tử, hệ thống chiếu sáng không chỉ cần đủ mạnh mà còn phải phù hợp về nhiệt độ màu và độ hoàn màu. Dưới đây là những thông số kỹ thuật tối thiểu cần đáp ứng khi thiết kế ánh sáng cho khu vực kiểm tra.

Độ rọi (Lux) - Càng chi tiết, càng cần sáng mạnh

Gợi ý kỹ thuật: Nên sử dụng lux kế để đo chính xác độ rọi tại từng điểm làm việc, tránh chỉ thiết kế theo công suất đèn lý thuyết.

Nhiệt độ màu (CCT): 5000K - 6500K

• Dải CCT lý tưởng để mô phỏng ánh sáng ban ngày, giúp kỹ thuật viên nhận diện màu sắc và lỗi một cách tự nhiên nhất.
• Nhiệt độ màu quá thấp (< 4000K) tạo ánh sáng vàng gây sai lệch thị giác; quá cao (> 7000K) gây cảm giác gắt, mỏi mắt.

Chỉ số hoàn màu (CRI): ≥ 90

• CRI (Color Rendering Index) càng cao thì khả năng hiển thị màu sắc trung thực càng tốt.
• Với CRI từ 90 trở lên, kỹ thuật viên dễ dàng phát hiện:
• Lỗi lệch màu linh kiện
• Chấm đen, cháy khuyết
• Lỗi mối hàn nhỏ khó quan sát

Xem thêm: Các phương pháp kiểm tra và đánh giá độ sạch trong phòng sạch điện tử

3. Tiêu chuẩn ánh sáng tham khảo trong ngành điện tử

Trong môi trường sản xuất điện tử, ánh sáng không chỉ đóng vai trò hỗ trợ thao tác mà còn là yếu tố kỹ thuật bắt buộc phải tuân theo các tiêu chuẩn quốc tế. Dưới đây là các tiêu chuẩn quan trọng thường được áp dụng:

ISO 14644 - Yêu cầu ánh sáng trong phòng sạch

• ISO 14644-4 (Thiết kế và xây dựng phòng sạch) quy định khu vực làm việc cần có độ rọi ≥ 500 lux, được phân bố đồng đều, không gây chói.
• Chiếu sáng không được tạo ra các hạt bụi, ozone hay ảnh hưởng đến điều kiện sạch.
• Đèn lắp âm trần, có cấp bảo vệ IP cao, hạn chế khe hở - nhằm tránh nhiễm bụi thứ cấp.

IEC 61340 & IPC-A-610 - Kiểm tra lỗi sản xuất bo mạch

• IEC 61340 đề cập đến môi trường kiểm soát tĩnh điện (ESD), bao gồm ánh sáng không gây tích điện bề mặt.
• IPC-A-610 - Chuẩn kiểm tra chất lượng bo mạch điện tử - yêu cầu ánh sáng có độ rọi đủ cao để nhận diện:
• Mối hàn sai tiêu chuẩn
• Lệch linh kiện
• Hư hỏng vật lý vi mô

➡ Theo IPC, khu vực kiểm tra cần có độ rọi tối thiểu 1000 lux, với CRI ≥ 90 và ánh sáng khuếch tán, không tạo bóng đổ.

Tiêu chuẩn ánh sáng trong khu vực ESD (Electrostatic Discharge)

• Thiết bị chiếu sáng cần tránh phát sinh điện tích tĩnh, không sử dụng vật liệu nhựa kém dẫn điện.
• Nên chọn đèn có vỏ kim loại tản tĩnh điện, hoặc đạt tiêu chuẩn anti-static trong thiết kế.
• Bố trí đèn cần đồng đều để hạn chế thao tác không chính xác do ánh sáng lệch.

4. Các loại đèn phù hợp cho khu vực kiểm tra điện tử

Việc lựa chọn đèn chiếu sáng đúng chuẩn là yếu tố sống còn để đảm bảo chất lượng kiểm tra trong nhà máy điện tử. Dưới đây là các loại đèn được khuyến nghị sử dụng trong khu vực kiểm tra lỗi, test bo mạch hoặc phân tích linh kiện vi mô.

1. Đèn LED Panel công suất cao, CRI ≥ 90

• Ưu điểm:
• Phân bổ ánh sáng đồng đều trên bề mặt làm việc
• Chỉ số hoàn màu cao giúp nhìn rõ chi tiết lỗi nhỏ, sai lệch màu sắc
• Thông số khuyến nghị:
• Công suất: 40W - 60W
• Kích thước: 600×1200mm hoặc 600×600mm
• Ánh sáng: trắng trung tính (5000K - 6500K)

2. Đèn có khả năng chống chói (UGR < 19)

• UGR (Unified Glare Rating) là chỉ số phản ánh mức độ gây chói mắt.
• Đèn có UGR < 19 giúp bảo vệ mắt kỹ thuật viên, đặc biệt trong ca làm kéo dài.
• Lý tưởng cho khu vực test mắt thường, khu vực phân tích hình ảnh.

3. Đèn chuyên dụng phòng sạch đạt chuẩn IP65 trở lên

• Đảm bảo chống bụi, chống ẩm theo yêu cầu của phòng sạch ISO 7 - ISO 8.
• Có khả năng lắp âm trần kín, hạn chế tạo điểm phát sinh bụi hoặc vi khuẩn.
• Vỏ đèn nên làm bằng kính cường lực + nhôm anod hóa, dễ vệ sinh và bền lâu.

Gợi ý sản phẩm phù hợp

Xem thêm: Vật liệu xây dựng phòng sạch điện tử: Panel, cửa, sàn lựa chọn nào tối ưu?

5. Ứng dụng thực tế: Bố trí ánh sáng kiểm tra hiệu quả

Chiếu sáng đạt chuẩn không chỉ phụ thuộc vào chất lượng đèn, mà còn nằm ở cách bố trí ánh sáng hợp lý theo không gian làm việc thực tế. Dưới đây là các nguyên tắc bố trí ánh sáng hiệu quả cho khu vực kiểm tra trong nhà máy điện tử.

Sơ đồ bố trí ánh sáng dạng grid cho bàn test

• Cách bố trí đèn LED theo mô hình lưới (grid lighting) giúp đảm bảo:
• Ánh sáng phân bổ đều toàn khu vực
• Giảm tối đa vùng tối hoặc vùng quá sáng gây mỏi mắt
• Khoảng cách đèn ngang và dọc: 1.2 - 1.5 mét
• Áp dụng tốt cho các khu kiểm tra bo mạch lớn hoặc dây chuyền SMT

Khoảng cách đèn - độ cao trần - hướng chiếu

• Chiều cao lý tưởng từ đèn đến mặt bàn: 2.2 - 2.6 mét
• Hướng chiếu: Chiếu từ trên xuống vuông góc, tránh tạo bóng đổ chéo
• Nếu trần cao (> 3 mét), nên dùng đèn công suất lớn hoặc kèm tấm phản quang

Tích hợp ánh sáng cục bộ (task light) cho kiểm tra vi mô

• Dùng đèn bàn chiếu sáng tập trung tại vị trí test chi tiết:
• Kiểm tra linh kiện SMD nhỏ
• Soi lỗi mối hàn hoặc rò rỉ điện
• Yêu cầu:
• Độ rọi ≥ 2000 lux
• Chóa chống chói, điều chỉnh được góc chiếu
• Không phát sinh tĩnh điện (nên dùng thân kim loại)

Kết hợp ánh sáng tổng (general lighting) với ánh sáng cục bộ (task lighting) là cách tối ưu để vừa đảm bảo độ sáng toàn khu vực, vừa hỗ trợ thao tác chính xác tại từng điểm kiểm tra.

Xem thêm: Kiểm soát chênh áp trong phòng sạch điện tử

6. Sai lầm thường gặp & cách khắc phục

Dù đã đầu tư hệ thống đèn chiếu sáng cho khu vực kiểm tra, nhiều nhà máy điện tử vẫn gặp phải các vấn đề ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm tra và sức khỏe thị giác. Dưới đây là các lỗi phổ biến - và cách khắc phục tương ứng.

1. Ánh sáng không đồng đều, gây mỏi mắt

• Nguyên nhân:
• Bố trí đèn không đều, tạo vùng tối/vùng quá sáng
• Mặt bàn hoặc tường hấp thụ ánh sáng mạnh
• Hậu quả:
• Kỹ thuật viên bị mỏi mắt, giảm độ chính xác khi kiểm tra
• Tăng tỷ lệ lỗi bỏ sót do vùng sáng không ổn định
• Cách khắc phục:
• Thiết kế chiếu sáng dạng grid (lưới đều), khoảng cách đèn đồng nhất
• Sơn tường và trần màu sáng (trắng/mờ bạc) để phản xạ ánh sáng tốt hơn

2. Sử dụng ánh sáng quá vàng hoặc quá xanh

• Nguyên nhân:
• Dùng đèn nhiệt độ màu không phù hợp (CCT < 4000K hoặc > 7000K)
• Hậu quả:
• Gây sai lệch màu sắc bo mạch, linh kiện
• Khó phân biệt chi tiết lỗi vi mô hoặc hư hỏng vật lý
• Cách khắc phục:
• Ưu tiên dùng đèn có CCT từ 5000K - 6500K (ánh sáng trắng trung tính)
• Kiểm tra lại toàn bộ dải đèn chiếu sáng chính và thay thế nếu không đạt

3. Thiếu kiểm tra định kỳ hiệu suất ánh sáng

• Nguyên nhân:
• Không đo độ rọi/lão hóa đèn định kỳ
• Không có quy trình bảo trì ánh sáng
• Hậu quả:
• Đèn xuống cấp theo thời gian nhưng không được thay thế
• Khu vực kiểm tra không còn đạt chuẩn mà không ai phát hiện
• Cách khắc phục:
• Thiết lập quy trình kiểm tra lux định kỳ 3-6 tháng/lần bằng lux kế
• Ghi log chỉ số và thay thế đèn khi độ rọi giảm dưới 80% giá trị thiết kế ban đầu

7. Câu hỏi thường gặp về ánh sáng trong khu vực kiểm tra điện tử

1. Đèn LED Panel có phù hợp cho kiểm tra điện tử không?

→ Có, nếu đèn đạt chỉ số CRI ≥ 90 và độ rọi tối thiểu 1000 lux. Đèn LED Panel công suất cao, ánh sáng trắng trung tính (5000K - 6500K) là lựa chọn lý tưởng cho kiểm tra chất lượng bo mạch, linh kiện SMD hoặc solder joint.

2. Cần bao nhiêu lux cho khu vực kiểm tra lỗi bo mạch SMT?

→ Theo tiêu chuẩn IPC-A-610, khu vực kiểm tra lỗi vi mô như SMT cần độ rọi tối thiểu 1500 lux. Với những linh kiện kích thước nhỏ (0402 trở xuống), nên bổ sung ánh sáng cục bộ ≥ 2000 lux.

3. Có cần đèn riêng cho từng bàn kiểm tra không?

→ Có. Việc tích hợp ánh sáng cục bộ (task light) cho từng bàn test giúp kỹ thuật viên điều chỉnh góc chiếu và cường độ ánh sáng linh hoạt, từ đó tăng độ chính xác, giảm mỏi mắt và tránh bỏ sót lỗi nhỏ.

8. Cần tư vấn chiếu sáng cho khu vực kiểm tra điện tử?

Việc thiết kế hệ thống ánh sáng đạt chuẩn không chỉ giúp phát hiện lỗi chính xác mà còn nâng cao hiệu suất làm việc và độ tin cậy trong kiểm tra bo mạch.

Liên hệ ngay với đội ngũ kỹ thuật VCR để được tư vấn giải pháp chiếu sáng tối ưu cho nhà máy điện tử của bạn - từ chọn loại đèn, bố trí ánh sáng đến kiểm tra độ rọi thực tế.

Hotline: 090.123.9008

Email: [email protected]

Website: https://phongsachdientu.com/

Diep VCR